Tłusta pułapka – czyli jak NIE wpaść z deszczu pod rynnę na diecie wysokotłuszczowej.

Człowiek to uparte stworzenie. Zwierzę lubiące ponad wszystko wygodę i prostotę w życiu codziennym. Jak się już raz do jakiejś rutyny przyzwyczai, to niezmiernie trudno go później odwieźć od starych nawyków. Oczywiście sprawy komplikują się jeszcze bardziej, gdy staramy się wdrożyć nowe schematy. Tak też osoby, które już wprawdzie dojrzały do decyzji, że aby pozbyć się swojego słodko-gorzkiego problemu z cukrzycą (czy też inną przewlekłą chorobą wymagającą opanowania poziomu insuliny i glikemii), koniecznym jest drastyczne obniżenie spożywanych węglowodanów, zmagają się wówczas z kolejnym problemem. Pytanie, które wówczas często z ich strony pada, brzmi bowiem – to co ja teraz właściwie mam jeść? Cóż, z perspektywy makroelementów wybór naprawdę nie jest przytłaczający, trudno tu mówić o gąszczu, w którym można byłoby się pogubić… Ale przyjrzyjmy się temu jeszcze raz wspólnie:

• Węglowodany = nieodzowne dla funkcjonowania erytrocytów (które nie posiadają mitochondriów, nie można ich zatem zasilać innym paliwem), oraz po części niezbędne dla mózgu i ośrodkowego układu nerwowego… Na szczęście organizm ludzki jest w stanie pokryć te niewielkie ilości potrzebnej glukozy, posiłkując się sprytnymi procesami biochemicznymi. Słowem – nikt nie musi dostarczać węglowodanów z pożywieniem, aby mieć odpowiedni poziom glukozy. Węglowodany nie są makroelementem niezbędnym do życia.

• Białko = bez niego nie da się przetrwać. Ludzki organizm składa się, oprócz wody, głównie z białek. Bez adekwatnej ilości białka w diecie organizm nie jest w stanie funkcjonować – nie radzi sobie z normalnymi procesami metabolicznymi, nie regeneruje uszkodzonych struktur, nie wytwarza potrzebnej mu glukozy, nie produkuje wystarczającej ilości hormonów, nie ma kompetentnego systemu odpornościowego… Wyliczać można by długo. Nie powinno to też nikogo dziwić, jako że słowo proteina pochodzi od greckiego zwrotu „protos" i oznacza pierwszy albo najważniejszy. 

• Tłuszcz = również niemożliwy do wyeliminowania z diety. Tłuszcz jest przede wszystkim doskonałym źródłem energii, lecz okazuje się, że na tym nie kończą się jego zalety. Pewne elementy ludzkiego organizmu są zbudowane w dużej mierze ze struktur tłuszczowych – pomyślcie tu chociażby o mózgu. Lecz uwaga! Jeśli wiosłujecie dzień w dzień tłuszcz spożywczy przysłowiowymi łyżkami, tłumacząc się przy tym zwiększonym zapotrzebowaniem waszego mózgu, gdy równocześnie guzik od spodni się już praktycznie nie dopina, to niestety, ale zdaje się, że pogubiliście się jednak w tym temacie… 

Tłuszcz zmagazynowany na bioderkach (oraz innych miejscach opłakiwanych zwłaszcza przez panie) to nic innego jak zapas na gorsze czasy. W razie potrzeby organizm może go sobie z łatwością przekształcić w powrotem w energię. W przypadku szczupłych i aktywnych fizycznie osób zdrowych metabolicznie tak też się na okrągło dzieje. Sprawa ma się jednak inaczej w odniesieniu do niezbędnych (egzogennych) kwasów tłuszczowych, których organizm – podobnie jak w przypadku aminokwasów – nie jest w stanie samodzielnie syntetyzować, przez co zdany jest na ich regularne spożywanie. Mowa tu o kwasach tłuszczowych omega 3 i omega 6. Zapewne nic nowego dla większości czytelników. Mi coś jednak podpowiada, że nierzadko zapominamy w tym kontekście o niezmiernie istotnym szczególe – mianowicie o stosunku omega 3 do omega 6, który musi być zrównoważony. Chociaż mowa tu – ogólnie rzecz biorąc – o tłuszczu, to zapotrzebowanie organizmu na te substancje jest – w odróżnieniu od białka – na poziomie zaledwie kilku gramów dziennie. Stąd też często dzieje się tak, że właśnie w tej kwestii dochodzi do największej pomyłki żywieniowej. Gdy pełni zapału, zdecydowani na drastyczne zmiany życiowe entuzjaści diety ketogenicznej, czy też nisko węglowodanowej, sporządzają swój nowy plan żywieniowy, koncentrują się przy tym głównie na tłuszczu. Zwiększają ilość makroelementu, którego mają tak naprawdę wystarczająco dużo w „podręcznym magazynie” organizmu, nie zważając przy tym na adekwatną ilość białka (większość ludzi straszona latami przez media i lekarzy ciągle jeszcze traktuje białko po macoszemu!), oraz co gorsza kompletnie ignorując wspomniane już wcześniej proporcje omega 3 do omega 6. I tu jest tak naprawdę pies pogrzebany…Dziwicie się tą wypowiedzią? W porządku, zatem przyjrzyjmy się wspólnie wypowiedziom z literatury fachowej na temat kwasów tłuszczowych omega 3 i omega 6:

Dr. Volker Schmiedel wspomina często w swoich niezliczonych publikacjach na temat omega 3, iż normalny stosunek kwasów tłuszczowych omega 6 do omega 3 wynosi w normalnych (bo podyktowanych przez naturę i ewolucję) warunkach mniej więcej 1:1 (dalekie to od naszego przeciętnego 15:1, typowego dla diety człowieka „cywilizowanego”). 

Z uwagi na najczęstsze choroby i przypadłości współczesnych ludzi, żyjących w dobrobycie wschodnich krajów, największe znaczenie przypisuje się przy tym komponentom o działaniu przeciwzapalnym – kwasom tłuszczowym omega 3. Z dalszej lektury dowiadujemy się zatem, że zbawienne działanie omega 3 polega chociażby na efekcie podobnym do działania kwasu acetylosalicylowego (potocznie zwanego aspiryną), jako że kwasy omega 3 również wykazują właściwości hamujące agregację trombocytów (czyli przyklejanie się do siebie płytek krwi). Natomiast w odróżnieniu od aspiryny, kwasy tłuszczowe omega 3 w rzeczy samej w pełni zasługują na miano substancji rozrzedzającej krew. Dobre zaopatrzenie organizmu w omega 3 sprawia bowiem, że błona komórkowa erytrocytów staje się bardziej elastyczna, przez co mogą one dużo łatwiej przedostawać się przez wąskie kapilary. Dokładnie w ten sposób skutecznie obniża się w praktyce lepkość krwi. Zastanawiam się, czy lekarze prowadzący swoich pacjentów (skazanych na dożywotnie, profilaktyczne stosowanie aspiryny), informują ich też o alternatywnych możliwościach rozrzedzania krwi… Byłoby to w każdym razie wysoce wskazane, zwłaszcza gdy pomyślimy o możliwych (i wcale nie tak rzadko występujących!) skutkach ubocznych aspiryny, jak chociażby krwawienie z żołądka…

Owszem, nie będę negować, że i omega 6 jest w organizmie potrzebne. Pomyślcie tu chociażby o takiej sytuacji: Ruchliwe, figlarne i ciągle biegające (czyli normalne) dziecko, potyka się w trakcie zabawy i rozdziera sobie skórę na kolanie. Rana krwawi, dziecko płacze… a sprawny, młody organizm reaguje – dokładnie tak, jak w tym momencie powinien – mianowicie lokalnym zapaleniem. Krwawienie ustępuje, rana się zamyka, z czasem goi i regeneruje. Wszystko to dzięki adekwatnej reakcji zapalnej organizmu. Procesy prozapalne, w których uczestniczą właśnie kwasy tłuszczowe omega 6, jak najbardziej mają też swoje miejsce w sprawnie funkcjonującym organizmie. Jednak domyślacie się już zapewne, dlaczego każdy dobry poradnik zdrowotny odradza spożywanie dużej ilości omega 6. Większość populacji dorosłej jest aktualnie przewlekle chora, boryka się z problemami zdrowotnymi, które w gruncie rzeczy skutkują głównie z braku równowagi w organizmie, jako że ten doszczętnie zatracił się w reakcji prozapalnej.  Dr. Schmiedel wymienia w swoich publikacjach choroby, przy których suplementacja kwasami omega 3, ma decydujący wpływ na poprawę stanu zdrowia pacjenta. Łatwo się w tym momencie już domyślić, że będą to w dużej mierze choroby, których głównym komponentem jest ogólnoustrojowy bądź specyficzny stan zapalny. Przyjrzyjmy się tej liście dokładniej: 

- Reumatyzm, astma, neurodermitis (atopowe zapalenie skóry), Hashimoto (generalnie autoagresja), alergie;

- Choroby o podłożu psychicznym (psychosomatycznym), takie jak depresja, zaburzenia lękowe, ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi), zaburzenia snu, zespół stresu pourazowego;

- Schorzenia neurologiczne (stwardnienie rozsiane, demencja, migreny, stany bólowe);

- Choroby układu krążenia i serca oraz terapia związanych z nimi czynników ryzyka (nadciśnienie, hiperlipidemia, zawał serca, udar, zaburzenia rytmu serca).

Całkiem obszerna lista, odnosząca się do wielu często spotykanych chorób. Aż trudno uwierzyć, że takie względnie trywialne substancje jak kwasy tłuszczowe omega 3 miałyby mieć pozytywny wpływ na tak dużą ilość schorzeń. Jeżeli macie tu uzasadnione wątpliwości, to już was uspokajam. Ja też miałam. Dlatego zerknęłam, co na ten temat ma do powiedzenia pubmed, czyli największa biblioteka badań medycznych w Internecie. Po wpisaniu hasła „omega 3” w połączeniu z „clinical trail” ukazuje się ponad 300 linków do publikacji naukowych. Podkreślam, że są to kontrolowane badania przeprowadzone przez renomowane kliniki i uniwersytety – nie anonimowe kwestionariusze sporządzone przez zapominalskich pacjentów... Moim skromnym zdaniem jest to naprawdę imponujący wynik. Niejeden lek na receptę powinien zostać równie dobrze przebadany i przetestowany. 

Dlaczego o tym wspominam? Dlatego, że na nasz współczesny tryb życia, nasze nowoczesne diety i wygodnictwo w kuchni skazują nas nieuchronnie na wyżej wymienione choroby. Większość ludzi nie zastanawia się nad tymi problemami w ramach dobrze rozumianej prewencji, wiodąc beztroskie standardowe życie, aż do momentu, gdy choróbska wszelkiej maści przejmują kontrolę nad ich życiem. Tak wcale nie musi być. Lecz żeby uchronić się przed ową tragedią, bądź też skutecznie przeciwdziałać problemom, które już zaistniały, konieczna jest mądra zmiana stylu życia i przede wszystkim dobrze skomponowana dieta. Wracamy zatem znów do punktu wyjścia moich dzisiejszych przemyśleń. Jaki ma to związek z dietą wysokotłuszczową taką jak keto czy low carb? Rezygnując z węglowodanów czynicie już pierwszy dobry krok we właściwym kierunku. Lecz kto bezmyślnie zastępuje węglowodany ogromnymi ilościami byle jakiego tłuszczu, wcale nie postępuje lepiej. Stosunek omega 6 do omega 3 na poziomie 20:1 (w porównaniu do zdrowego 1:1 czy max. 3:1) to nic innego, jak proszenie się o dalsze wzmożenie procesów zapalnych. Dlatego też nie tylko ilość, ale przede wszystkim źródło tłuszczu, który wcielacie do waszej nowej diety, będzie miało decydujący wpływ na wasze zdrowie!

W porządku, w takim razie po jakie produkty spożywcze sięgać, aby zachować jak najlepszy stosunek kwasów tłuszczowych omega 3 do omega 6? Proponuję zacząć od unikania (zwłaszcza w dużych ilościach) wszelkiej żywności, która aż pęka w szwach od kwasów tłuszczowych omega 6:

- Większość ziaren i orzechów, zwłaszcza oleje z nich pozyskiwane (tak, dobrze czytacie! Niekorzystny współczynnik O3/O6: cashew, orzeszki ziemne, orzechy laskowe, nasiona dyni, migdały !!!, mak, orzechy brazylijskie !!!, orzechy pekan, pistacje, sezam, nasiona słonecznika !!!! Dobre wyjątki to: orzechy włoskie, makadamia) 

- Produkty mleczne, jeżeli pochodzą od zwierząt z masowej hodowli, a zatem od zwierząt często chorych, pasionych zbożem, leczonych antybiotykami itd.

- Mięso i podroby od zwierząt z masowej hodowli (kryteria jak wyżej).

W kontraście do powyższej listy wymienię wam również kilka produktów, które mają bardzo dobry stosunek omega 3 do omega 6: 

- ryby morskie, jaja od zdrowych kur (kura jest z natury owadożercą, a nie kukurydzożercą), mięso i podroby zwierząt pastwiskowych (zatem nie karmionych zbożem) oraz produkty mleczne od przeżuwaczy pasionych na łąkach. 

Tego typu zagadnienia nurtują także naukowców, stąd też powyższe zalecenia nie są jedynie moimi prywatnymi spostrzeżeniami, lecz wiedzą płynącą właśnie z badań naukowych. Pozwólcie, że przytoczę wam wyniki choćby jednego, jak uważam bardzo interesującego, eksperymentu: Zwierzęta kumulują w swoim ciele to, co spożywają każdego dnia. Co do tego nie ma wątpliwości – zwłaszcza w przypadku zwierząt monogastrycznych, jakim jest kura. Naukowcy porównali zatem zawartość kwasów tłuszczowych omega 3 w jajkach z supermarketu od kur amerykańskich (standardowa hodowla, pasza oparta głownie na zbożu, mało wybiegu, zieleniny i owadów) z zawartością omega 3 w jajkach greckich kur, hodowanych w naturalnych warunkach (dużo wybiegu, zieleniny, zwłaszcza protulaki, owady). Greckie jajka zawierały 18 mg omega 3 na 1 gram żółtka, amerykańskie jajka z supermarketu 1,74 mg na 1 gram żółtka. Diametralna różnica! Jajka greckich kur wygrały bezprecedensowo, mogąc poszczycić się 10-krotnie wyższą zawartością kwasów tłuszczowych omega 3! Dla mnie te wyniki ślą jednoznaczny przekaz…

Gdyby ktoś jednak miał jeszcze wątpliwości co do tego, w jaki sposób najlepiej regularnie zaopatrywać się w odpowiednią ilość kwasów tłuszczowych omega 3 – chociażby z uwagi na liczne artykuły w magazynach prozdrowotnych, ale i przestarzałe zalecenia dietetyczne, wedle których zwłaszcza tłoczony na zimno olej lniany, uważa się za doskonałe źródło omega 3 – do tego kieruję następujące przypomnienie: Niegdyś (dobre 10 lat temu) uważano, że kwas α-linolenowy, zawarty głównie w oleju lnianym, rzepakowym czy konopnym, jest świetnym źródłem prekursorów dla niezbędnych kwasów tłuszczowych omega 3, mianowicie EPA i DHA. W rzeczywistości okazało się jednak, że organizm ludzki nie jest w stanie przekształcić tych kwasów pochodzenia roślinnego do kluczowych form omega 3. Konwersja kwasu α-linolenowego do EPA odbywa się bowiem na poziomie 5%, a do DHA na poziomie 0,5%.  

Kończąc dzisiejszy wywód i apel, odpowiem wam zatem krótko i zwięźle na pytanie, jak nie wpaść w tłustą pułapkę na diecie ketogenicznej czy nisko węglowodanowej: Sięgajcie po naturalne mięso i podroby (głównie z pastwisk… może wrócicie do staropolskich przepisów z dziczyzny? Sarnina czy jelenina do doskonały wybór!), spożywajcie jajka od zdrowych kur, nie odmawiajcie sobie od czasu do czasu dobrej, tłustej ryby morskiej i zredukujcie do minimum spożycie orzechów, ziaren oraz przede wszystkim rafinowanych tłuszczy roślinnych.

autor: Magda Hanna Somfai

	deszcznocity
	10 października 2022 14:59