W. Grabski

[...] Procz dziedzictwa 125 lat niewoli mlode panstwo polskie przejelo jeszcze dziedzictwo siedmiu lat wojny, ktora dla Polski skonczyla sie ostatecznie dopiero w r. 1921, po podpisaniu traktatu pokojowego z Rosja i zakonczeniu ostatniego powstania slaskiego. [...] Rosjanie wywiezli z terenu Krolestwa Polskiego niemal cale urzadzenia 155 fabryk maszyn i wyrobow metalowych. [...] Niemcy podczas pierwszej wojny swiatowej po prostu likidowali caly przemysl, zabierajac wszystko co moglo sie im przydac. [...] W Niemczech chciano, by w razie zwyciestwa Krolestwo Polskie, nawet korzystajace formalnie z niepodleglosci, upodobnilo sie struktura gospodarcza do Poznanskiego. Uzyskawszy rynek zbytu dla produkcji rolniczych mialo zrezygowac z rozwoju przemyslowego, a nadwyzki ludnosci wiejskiej, szukajacej pracy, wysylac do Niemiec. [...]

[...] Od pierwszych lat naszej niepodleglosci spoleczenstwo - i rzady - nie zdawaly sobie sprawy z ogromnych trudnosci jej utrzymania. Na obszarze calej Europy srodkowej powstal szereg niewielkich panstw, czyli ograniczonych i poprzedzielanych murami celnumi rynkow zabytu, ktore nie mogly stanowic dosc wielkiej podstawy dla pomyslnego rozwoju sil gospodarczych. Tego zagadnienia nie rozumiano w Polsce. [...]

[...] Podobnym bledem bylo [...] uparte trzymanie sie nadzei na doplyw kredytow zagranicznych, a pozniej ponoszenie ogromnych ofiar dla zdobycia sobie "zaufania" na zachodzie [podczas gdy] zadne osiagniecia gospodarcze nie mogly nam dac tego zaufania, gdyz na Zachodzie uwazano - jak sie okazalo sludznie - ze byt polityczny panstwa polskiego jst stale powaznie zagrozony. Malo kto w Polsce mial odwage trzezwego spojrzenia na smutna rzeczywistosc. Gdy sie okazalo,ze nie ma na Zachodzie gotowosci ofiar dla zachowania przy zyciu niepodleglych panstw Europy srodkowej, nalezalo liczyc tylko na wlasne sily, to znaczy utrzymywac spozycie wszystkich wartstw na poziomie znacznie nizszym od dochodu spolecznego i w ten sposob zdobyc srodki konieczne na przebudowe gospodarcza kraju. [...]

[...] Gospodarka polska zalamywala sie dwa razy wskutek upartej obrony poziomu plac, przy ktorym nie mozna bylo powiekszac kapitalu wytworczego. [...] Proba obrony dochodow jakiejs czesci ludnosci musiala wiec pociagac za soba podwojenie ciezaru spadajacego na barki reszty. [...]

[...] Grupa spoleczna, ktora najsilniej odczula skutki przesilenia, byli chlopi, ktorych dochod nominalny spadl o 50%, a realny 20%. [...] Dochody robotnikow spadly nominalnie o 47%, a realnie o 22". [...] Na drugim koncu znajduja sie pracownicy umyslowi, ktorych dochod nominalny spadl o 28%, a dochod realny wzrosl o 4%. [...]

[...] Pierwsze dwa miejsca wsrod partnerow przedsiebiorczej dyspozycji silami wytworczymi przemyslu w Polsce zajmowalo panstwo i obcy kapital. [...] W rezultacie powiedziec mozna beza zadnej przesady, ze polskiego kapitalizmu w znaczeniu, jakie temu slowu nadaje sie na Zachodzie, w ogole nie bylo. [...] W r. 1922 cala kadra techniczna na Gornym Slasku, zarowno w hutach kal kopalniach, byla niemiecka. [...] Wszystkie filie obcych przedsiebiorstw unikaly bowiem rozbudowywania w Polsce biur badawczych i konstrukcyjnych, zupelnie z ich punktu widzenia zbednych. [...]

Tyle Wojciech Zalewski. A teraz posluchajmy, jak to wygladalo w praktyce. Wycinki ze wspomnien E. Wojnillowicza:

9 pazdziernika 1922
[...] Tymczasem marka polska leci gwaltownie w dol. Dolar z 4 tysiecy przed 4 miesiacami doszedl juz do 17000; chleb, mieso, mleko staja sie niedostepne nawet dla sredniozamoznych ludzi, niezadowolonie zwrasta.[...]

12 lutego 1923
[...] Marka znowu bajecznie spadla - dolar wart 45000. Przypisuja to w czesci bliskiej dacie (15 luty) objecia przez wojska polskie strefy neutralnej w Wilenszczyznie, gdzie jakoby gromadza sie wojska litewskie. Drozyzna rosnie rownoczesnie z rozgoryczeniem ludnosci miejskiej, zglodnialej i zziebnietej, bo wegiel kosztuje 11000 za cetnar, a bochenek 3-funtowy chyba 2600 marek. [...]

21 czerwca 1923
[...] Dolar dochodzil do 175000 marek, wobec tego wszelkie towary, a nawet produkty wiejskie, chociaz wytwor rozmaitych "Psich Wolek", nagle w zawrotny sposob podskoczyly w cenach. Do minimalnych rozmiarow doprowadzona "kajzerka" kosztuje juz 200 marek. [...]

16 lipca 1923
[...] Drozyzna nieslychana, i pomimo niej, uzywanie wszystkiego i pozwalanie sobie na wszystko. Corki strozow chodza w ponczochach jedwabnych, pomarancze na ulicach, pomimo 3-4 tysiecy za sztuke, sa rozchwytywane przez publicznosc, nieraz w wytartych lachmanach chodzaca. [...]

20 lipca 1923
[...] Dla ciekawosci zaznacze: zwykla buleczka chleba, ktora przed dwoma laty kosztowala 13 marek, obecnie sie placi 8500, funt wieprzowiny (boczek) 15000, funt masla 25000, litr mleka 2400, jajko 1200. Slowem marka spadla niemal do rubla bolszewickiego. Dolar sie oblicza na 200 000 marek polskich i wszelki budzet domowy ofiara pada. [...]

Na koniec dodam, ze w Polsce po 1989r. nie mielismy jeszcze do czynienia z prawdziwym kryzysem, jaki niewatpliwie nastapi, jak tylko na Zachodzie stopy procentowe wroca do historyczej normy.

	deszcznocity
	2 października 2018 14:18